مراکز ارائه خدمات اجتماعی به کودکان کار و خیابان تحت عنوان «پرتو» در اوایل دهه 1390 توسط سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهران، با همکاری سازمان های مردم هاد در مناطق تهران با هدف کاهش آسیب کودکان کار تاسیس شد. مهم ترین کارکرد این مراکز فراهم آوردن امکانی برای تحصیل رایگان کودکان کار و همچنین حمایت اجتماعی از خانواده های این کودکان است. موسسه نور سپید هدایت از پاییز سال 1399 اجرای مرکز پرتویی را در منطقه 10 شهرداری تهران تقبل کرد تا بتواند در حوزه ارائه خدمات به کودکان آسیب دیده و در معرض آسیب به صورت تخصصی تر و هدفمند فعالیت نماید. کودکان کارگر کارگاه ها، مغازه ها و کودکان زباله گرد از جمله کودکان تحت پوشش مرکز پرتو نور سپید هدایت هستند.

معرفی پروژه:

از آنجا که کارکودک به عنوان یکی از جدی ترین آسیب های اجتماعی، خود مولد جرائم و آسیب های دیگری در حوزه سلامت کودک است، مراکز پرتو می کوشند ضمن فراهم آوردن حداقل ها برای زندگی کودکان کار، شرایطی ایجاد نمایند تا کودک مجبور به کار کردن نباشد. هدف این مراکز، از بین بردن و یا مبارزه مستقیم با پدیده کار کودک نیست، این مراکز می کوشند با ارائه خدمات اجتماعی به کودک و خانواده او، شرایط زندگی کودکان کار را بهبود ببخشند. رشد فزاینده تعداد کودکان کار خاصه زباله گرد هایی که عمدتا اتباع غیر ایرانی هستند و همچنین تشدید اشکال مختلف خشونت بر کودکان کار، به خصوص محرومیت از تحصیل و تجاوز جنسی که خود عامل ایجاد بزه های مختلف در حوزه کودک است، مداخله جدی سازمان های دولتی و مردم نهاد را می طلبد. شرایط کار خاصه برای کودکان زباله گرد در مراکز تفکیک زباله بسیار رقت انگیز است.

بیش از 14 ساعت کار شبانه روزی در میان زباله های آلوده و بدون دسترسی به ابزار بهداشتی و ایمنی، تنها بخشی از زندگی دشوار کودکان زباله گرد است که سن بسیاری از آنها حتی زیر 10 سال است. این کودکان که تعدادشان گاهی به 100 کودک در یک مرکز بازیافت زباله می رسد، از تغذیه مناسب، خواب کافی و لباس برخوردار نیستند. آنها همچنین به صورت مکرر مورد آزار روانی جسمانی و جنسی و تجاوز قرار می گیرد. نکته تکان دهنده در این ارتباط این است که بسیاری از آنها هیچ درکی از موارد جنسی و اینکه دقیقا چه اتفاقی در حال رخ دادن است، ندارند. یعنی گاهی به حدی تجاوز تکرار شده که آنها تصور می کنند تجاوز بخشی از کار و وظیفه آنهاست. ارتباط برقرار کردن با این طیف از کودکان کار بسیار دشوار است چون اساسا مراکز بازیافت علاقه ای ندارند که کسی بداند که کودکان زیر 18 سال در این امکان با چنین وضعیت رقت انگیزی کار می‌کنند. از آنجا که هدف مرکز پرتو نور سپید، کاهش آسیب است، اعضای تیم می کوشند شرایط را برای زندگی کودک در همان مکان بهتر کنند.

از آنجا که کودکان زباله گرد محروم از تحصیل هستند، مرکز پرتو می کوشد امکان سوادآمیزی و پرورش خلاقیت را در مراکز برای کودکان فراهم کند، این کودکان از محرومیت ها شدید و مختلفی رنج می برند. آرزو برای بسیاری از کودکان زباله گرد چیزی شبیه کفش، لباس و یا غذا وخوراکی خوشمزه است. مرکز پرتو در این ارتباط می کوشد، به مناسبت های مختلف مانند شب یلدا، عید نوروز و … متناسب با نیاز بچه های برای آنها هدیه و پک های مختلف تهیه کند. کار دیگری که مراکز پرتو در حوزه کاهش آسیب کودکان کار انجام می دهند، اطلاع رسانی در زمینه اچ آی وی / ایدز، فرهنگ سازی در خصوص مواجهه با کودکان کار و همچنین شناسایی حقوق کودک است. برگزاری کلاس های مهارت های زندگی و فرزند پروری برای والدین کودکان کار، آموزش مهارت های شغلی و توانمندسازی به کودکان کار، فراهم کردن امکانی برای بازی و تفریح، از دیگر خدمات مرکز پرتو نورسپید هدایت است.

اقدامات مراکز پرتو به صورت کلی، شرایطی فراهم می کند تا تحمل دشواری ها و رنج زندگی برای کودکان هموار شده و آنها نیز بتوانند از حداقل های زندگی برخوردار شوند.

خدمات مرکز پرتو نور سپید هدایت

• شناسایی کودکار کار از راه گشت زنی در محل و مراجعه به منازل
• فراهم کردن امکان تحصیل برای کودکان کار در مرکز
• ارائه آموزش های بهداشتی و خود مراقبتی به کودکان کار خاصه در مراکز نگهداری کودکان کار
• کمک به خانواده های کودکان کار از طریق ارائه بسته های مواد غذایی و بهداشتی
• حمایت از کودکان خشونت دیده و معرفی آنها به مراکز حمایتی ویژه
• ارائه پک های غذایی و هدیه های مختلف اعم از کفش و پوشاک به کودکار کار در مناسب های مختلف مانند شب یلدا و عید نوروز
• فرهنگ سازی در زمینه نحوه مواجهه با کودک کار و شناسایی حقوق کودک
• آموزش مهارت های زندگی و شغلی به کودکان کار و خانواده های آنها
• آموزش پیشگیری از اچ آی وی ایدز و آسیب های اجتماعی

عنوان پروژه: مرکز پرتو

مجری: موسسه نور سپید هدایت

با مشارکت: سازمان رفاه، خدمات و مشارکت های اجتماعی شهرداری تهارن

تاریخ شروع: 1399

مدت زمان:

گروه هدف: کودکان کار